Κάποιοι υποστηρίζουν οτι η ιστορία επαναλαμβάνεται. Εγώ είμαι απο αυτούς που πιστεύουν οτι τα μεγάλα λάθη είναι αυτά που επαναλαμβάνονται και δημιουργούν τα ίδια μοτίβα, κάνοντας τους άλλους να νομίζουν οτι η ιστορία επαναλαμβάνεται. Αυτό είναι ίσως μια βαρυσήμαντη δήλωση και πρέπει κάπως να τεκμηριωθεί.
Στις 18 Σεπτεμβρίου του 2013, η δολοφονία του Πέτρου Φύσσα έφερε στο μυαλό τα γεγονότα του 1963. Πέρα απο τη Α. Γρηγορόπουλο (06/12/2008) και τους 4 νεκρούς της Μαρφίν το (05/05/2010), 50 χρόνια πριν, ο Γρηγόρης Λαμπράκης θα αφήσει την τελευταία του πνοή ύστερα απο δολοφονικό χτήπημα παρακρατικών οργανώσεων, οδηγώντας σε πτώση την κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή. Δεν είναι μόνο η τραγική ομοιότητα του κινήτρου και του τρόπου με τον οποίο δολοφονήθηκαν τα δύο αυτά άτομα. Αξειοσημείωτη είναι και η ομοιότητα μεταξύ των καταστάσεων που βίωσε η Ελλάδα πέντε δεκαετίες πριν και αυτών που συμβαίνουν σήμερα. Η οικονομική αδυναμία της χώρας, η αποτυχία των παλαιών και σημερινών κυβερνήσεων να κατανείμουν ένα εισόδημα στο λαό πυροδότησε τα άκρα, με ολέθριες συνέπειες για πολλές γενιές ανθρώπων και για την ίδια την Ελλάδα. Η χούντα των συνταγματαρχών δεν είναι βέβαια απόλυτα όμοια με τον κατάπτυστο νεοναζιστικό χαρακτήρα του μορφώματος της Χρυσής Αυγής. Ούτε και με τον ακροαριστερό/αντιεξουσιαστικό χώρο που έκαψε ανθρώπους ζωντανούς (Marfin 5/5/2010) και καταστρέφει ανενόχλητος περιουσίες Η Δημοκρατία αποκαταστάθηκε, και ο φυλακισμένος ανακριτής της υπόθεσης Λαμπράκη, Χρήστος Σατζερτάκης έγινε Πρόεδρος της το 1985. Τα βασικά και τραγικά λάθη όμως παρέμειναν και θα εξηγήσω ποια είναι αυτά τα λάθη στις επόμενες παραγράφους. Η Δικαιοσύνη καταδίκασε στελέχη της Marfin για έλλειχη κανονισμών πυρασφάλειας, δεν έκανε όμως τίποτα για αυτούς που έβαλαν τη φωτιά και σκότωσαν εργαζόμενους ανθρώπους. Ο φασισμός δεν έχει χρώμα, κόμμα, εθνικότητα. Έχει μόνο τρόπο, και είναι σαφώς ο τρόπος που κάνει το φασίστα, η βία, ο τραμπουκισμός, είτε αυτός ανήκει στον ακροδεξιό, είτε στην άλλη άκρη του φάσματος.
Ο Ουμπέρτο Έκο έγραψε το "η Μυστηριώδη Φλόγα της Βασίλισσας Λοάνα". Πέρα απο τη σαγηνευτική περιγραφή του πως λειτουργεί στην πράξη η ανθρώπινη μνήμη, περιγράφοντας την περιπέτεια ενος 60χρονου που πάσχει απο μετατραυματική αμνησία και προσπαθεί να ξαναβρεί την ταυτότητά του, ο συγγραφέας προβάλλει μεταξύ άλλων γλαγυρότατες εικόνες της φασιστικής Ιταλίας πριν και κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Στην Ελλάδα, η Σοφία Βέμπο τραγουδούσε το κορόιδο Μουσολίνι. Απο την άλλη όμως πλευρά του νομίσματος, ο Ιωάννης Μεταξάς είπε το ιστορικό Όχι και υιοθετούσε μέρος αυτών των φασιστικών ιδεολογιών, για να επιβληθεί σε ένα περιβάλλον πολωμένο και άκρως ασταθές. Εγώ δε στέκομαι στο Χιτλερικό τύπου χαιρετισμό των μελών της ΕΟΝ. Στέκομαι σε ένα άλλο πολύ χειρότερο στοιχείο. Το διχασμό και την πόλωση, αυτό το σταθερά διαχρονικό λάθος.
Διχασμός (σχεδόν) εκατό χρόνια πριν μεταξύ φιλοβασιλικών και Βενιζελικών. Διχασμός μετά το πέρας του Β Παγκοσμίου Πολέμου μεταξύ Αριστερών και Δεξιών. Διχασμός το 1960 μεταξύ του παλατιού και της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου, ο οποίος μετατρέπεται σε χάος με τη χούντα (λες και η χούντα θα έρχονταν άν υπήρχε αγαστή συνεργασία μεταξύ των τότε πολιτικών, αλλά αυτά δε τα εξέταζε κανένας στο σχολείο, όταν εγώ ήμουν μαθητής. Μας έλεγαν για το Πολυτεχνείο, για την Κύπρο, για τους συνταγματάρχες και για το Γέρο της Δημοκρατίας, χωρίς όμως τα λάθη του που έδρασαν καταλυτικά στη δημιουργία του φαύλου κύκλου). Διχασμός και στη μεταπολίτευση, με τους μπλε, πράσινους, κόκκινους και τις λοιπές αποχρώσεις τους.
Ας υποθέσουμε όμως ότι είμαι λάθος, και οτι ο διχασμός δεν είναι η αιτία επανάληψης της ιστορίας στην Ελλάδα. Απο καθαρή τύχη μετά το τραγικό συμβάν, βρέθηκα σε ένα βιβλιοπωλείο. Μπροστά στο ράφι υπήρχαν κόπιες μιας υπέροχης έκδοσης του "Επιστολές προς το Έθνος", του Αδαμάντιου Κοραή. Οι 117 σελίδες των επιστολών του πρέπει να διαβαστούν υποχρεωτικά απο κάθε σύγχρονο Έλληνα με πολιτική (όχι κομματική) συνείδηση. Είχα την ευκαιρία να το διαβάσω όλο σε μια 4ωρη πτήση. Ένιωσα μια ανατριχίλα όχι γιατί διάβαζα τα σοφά λόγια μιας απο τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του νεοελληνικού διαφωτισμού, αλλά για το πόσο επίκαιρες είναι οι παρατηρήσεις του ακόμη και σήμερα, δείγμα της επανάληψης των τραγικών σφαλμάτων.
Γράφει λοιπόν μεταξύ άλλων ο Αδαμάντιος Κοραής αναφερόμενος "Προς τους Προεστώτας της Ελλάδος" σε μια επιστολή του με τίτλο "Ελευθέρωσις και απο τα τυραννικά πάθη", με ημερομηνία 10.1.1822:
"Οι Έλληνες έπαθαν, δια τας διχονοίας των, την δυστεχεστάτην απ' όλας τας πολιτικάς μεταβολάς, την στέρησιν της προγονικής αυτονομίας και ισονομίας, κ' εδέθηκαν εις τον ζυγόν των Ρωμαίων, όστις έμελλε να φέρη έπειτα τον βαρύτατον ζυγόν των Γραικορωμαίων αυτοκρατόρων, και τελευταίον τον οποίον σήμερον απετινάξατε ανυπόφορον ζυγόν των Τούρκων. Και της αθλίας ταύτης μεταβολής οι Κορίνθιοι μάλιστα εγεύθησαν τα πικρότερα κακά...Οι σωθέντες όμως νέοι Κορίνθιοι λησμονήσαντες, ότι δια τας διχονοίας, τας διχοστασίας και τας έριδας των γονέων των κατεστάθησαν αντ' ελευθέρων δούλοι των Ρωμαίων, τας αυτάς διχονοίας ανενέωσαν και εφύλαξαν επι τρίτην και τετάρτην γενεάν, εωσού μετά διακόσια σχεδόν έτη της πολιτικής καταστροφής των ευηγγελίσθη εις αυτούς ο απόστολος Παύλος σωτήριον άλλην θρησκευτικήν μεταβολήν, ήτις αποβάλλει πάσαν αδικίαν, και στηρίζεται, ως και πάσα νόμιμος κοσμική πολιτεία, εις την ισονομίαν...Η τόσον ολέθριος αρρώστια της διχονοίας δεν έθλιβε μόνο τους Κορινθίους, αλλ' ήτο κατά δυστυχίαν αρρωστία κοινή όλου του Ελληνικού γένους, τόσο πλέον παράδοξος, όσον οι Έλληνες εστάθησαν όλων των καλών του πολιτισμού ευρέται και πρωταίτιοι...Δια τι λοιπόν δεν ωφελήθησαν οι θαυμαστοί μας ούτοι πρόγονοι απο τα τόσα καλά, των οποίων κατεστάθησαν διδάσκαλοι εις τους άλλους;...Διότι δεν εκατάλαβαν ποτέ εις τι στέκει, και πως σώζεται η αληθινή ελευθερία. Εφλέγοντο απο τον έρωτα της ελευθερίας όλοι, αλλά πάσα μία πόλις ήθελε να δεσπόζη τας άλλας, και πας ένας πολίτης εσπούδαζε να κυριεύη τους συμπολίτας του. Η κατάρατος αυτή φιλαρχία εγέννησε την διχόνοιαν, διήγειρε τας πόλεις και τους πολίτας κατ´ αλλήλων, άναψε των εμφυλίων πολέμων την πυρκαιάν...Σπλαχνισθήτε, φίλοι αδερφοί, τους απογόνους σας, μην αφήσετ´ εις αυτούς τόσον ολέθριον κληρονομίαν αλλά παραδώσετέ των την αποκτημένη με τα αίματά σας ελευθερίαν καθαράν απο πάσα πλεονεξίαν και ανισότητα!"
Ο Αδαμάντιος Κοραής συνεχίζει σε άλλες επιστολές να τονίζει οτι τα άκρα δεν είναι ποτέ λύση, ακόμα και αν στην εξουσία υπάρχουν άνθρωποι των άκρων. Μιλάει δε για μια έννοια της ελευθερίας, αυτή που στηρίζεται στη δικαιοσύνη και την ισονομία. Γράφει στην "Προς νέον πολιτικόν Ν. Πίκολον" επιστολή του, με ημερομηνία 5.6.1822 : "Την φύσιν μας, φίλε, ν´ αλλάξωμεν δεν είμεθα κύριοι. Εις την εξουσίαν μας όμως είναι, αφού γνωρίσωμεν της φύσεώς μας την εις το εν ή εις το άλλο άκρον κλίσιν, να την ανασύρωμεν προς το μέσον, όπου μόνον ευρίσκεται η αρετή...Εις όλους τούτους, Κοραή, χρεωστείς να φανείς ένας μόνο άνθρωπος, μιας μόνης ελευθερίας, της θεμελιωμένης εις την ισοτιμίαν φίλος. Με λόγον έναν, με μια μόνον φωνήν, χρεωστείς να διδάσκης και άρχοντας και αρχομένους μια μόνην διδαχήν, την εις τους αυτούς νόμους υποταγήν. Τι έχεις να φοβηθής; Τιν περί σού κρίσιν των άλλων; Αν είναι χρηστοί πολίται, δεν θέλουν αργήσειν να συμφρονήσωσι και να συμφωνήσωσι με σε. Αν είναι του γένους των Ταρτούφων, κρίνέ τους και συ, ως τους έκρινεν ο φίλος της ευνομίας Αυτοκράτωρ. ¨Όταν άλλος ψέγη σε ή μισή, έρχου επι τα ψυχάρια αυτών, δίελθε έσω και ίδε ποίοι τινες εισίν. Όψει ότι ου δει σε σπάσθαι, ίνα τούτους τι ποτέ περί σού δοκεί.¨ Οι φοβερώτεροι τούτων είναι οι σπουδαρχίδαι και σπουδοπλουτίδαι, τους οποίους συγχωρημένον είναι να φοβάσαι μη σε κακοποιήσωσι. Αλλά τον φόβον τούτον έπρεπε να συλλάβης πριν εκδυθής εις τους αγώνας. Αφού ετόλμησες να πηδήσεις εκουσίως εις της ελευθερίας την παλαίστραν, πρέπει να παλαίσεις ως λέων και όχι ως αλώπηξ, λοιπόν πολέμει ωπλισμένος όχι με το λεγόμενον πολιτικόν, αλλά με την αχώριστον της ηθικής πολιτικήν επιστήμην."
Η διαχρονικότητα αυτών των κειμένων αποδεικνύει λοιπόν οτι τα λάθη είναι εκείνα που επαναλαμβάνονται, γιατί όταν σε μια κοινωνία δεν υπάρχει ισονομία και διχόνοια, λογικό είναι τα άκρα να ενισχύονται. Ας δούμε λοιπόν άν ο Πρωθυπουργός θα πολεμήσει τον τραμπουκοφασισμό σαν λιοντάρι ή σαν αλεπού. Εαν δε σταθεί σαν λιοντάρι απέναντι στο μόρφωμα του φασισμού, θα είναι ο δεύτερος απόφοιτος του Άμχερστ που θα πάει στο σπίτι του. Εύχομαι τρίτος να μην υπάρξει.
No comments:
Post a Comment